Nieuw-West met andere ogen

De Westelijke Tuinsteden bestaan in 2012 zestig jaar. Een goed moment om stil te staan bij de interessante locaties en architectuur die het gebied rijk is. Deze nieuwe rubriek wordt verzorgd door vrijwilligers van de vereniging ProWest, Erfgoedvereniging Heemschut en het Cuypersgenootschap. In deze eerste aflevering: Aireywoningen aan de Burgemeester de Vlugtlaan in Slotermeer.

Aireywoningen aan de Burgemeester de Vlugtlaan in Slotermeer

Door: Erik Swierstra en Tineke Rombout

Aireywoningen aan de Burgemeester de Vlugtlaan in Slotermeer

Foto: Erik Swierstra, 16 januari 2012.

Revolutionair bouwsysteem
De strook omvat dertien woonblokken aan de noordkant van de Burgemeester de Vlugtlaan in Slotermeer met zes blokjes losse winkelwoningen aan de De Tourton Bruynsstraat en Johannes Poststraat. Dit ensemble is in de jaren vijftig gerealiseerd naar ontwerp uit 1951 van architect J.F. Berghoef. Bijzonder is dat de bebouwing is uitgevoerd in het Nemavo-Airey-systeem: skeletten van lichte betonstijlen bedekt met betonnen binnen- en buitenplaten van 37 centimeter hoog en 62 centimeter lang. In de gevels zitten ranke stalen raamprofielen met dezelfde maten.

Architectuurhistorische waarde
Dit uit Engeland afkomstige revolutionaire bouwsysteem werd in het eerste decennium na de Tweede Wereldoorlog regelmatig toegepast om snel de woningnood aan te kunnen pakken. In heel het land zijn tientallen dergelijke complexen verrezen. Een groot deel van deze woningen is inmiddels echter al zwaar aangetast of gesloopt. Het complex aan de Burgemeester de Vlugtlaan, al is het ook gedeeltelijk aangetast, heeft dus vanwege het bouwsysteem en de daarbij behorende bijzondere detaillering een architectuurhistorische waarde.

Beschermd stadsgezicht
De verkaveling met de speelse driehoekige groene buitenruimtes tussen de flats is ook erg bijzonder. De woonblokken zijn deels schuin geplaatst. Dit wordt bijna nergens anders in Amsterdam aangetroffen. Juist de combinatie van een bijzondere verkaveling met de nog oorspronkelijke – waardevolle – architectuur is van grote betekenis. Daarom heeft het ook een grote stedenbouwkundige waarde. Deze bijzondere variant van de open verkaveling heeft er ongetwijfeld sterk toe bijgedragen dat juist het noordelijke deel van Slotermeer tot gemeentelijk beschermd stadsgezicht is benoemd, het Van Eesterenmuseum.

De huidige eigenaar van de strook, woningcorporatie Eigen Haard, vindt dat de woonblokken slechts van geringe betekenis zijn en dat sloop nodig is. Gezien het voorgaande zou het verdwijnen van deze woningen het hart wegrukken uit het Gemeentelijk Beschermd Stadsgezicht in Slotermeer.

Literatuur: Pracht in Prefab - Het Nemavo-Aireysysteem in Amsterdam, Amsterdamse Raad voor de Monumentenzorg, 2004. ISBN 90-803657-3-4.

Voor meer informatie zie: www.prowest.nl

ProWest

De Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest) is opgericht op 16 februari 2004 door een aantal bewoners afkomstig uit Slotermeer, Slotervaart en Osdorp. De plannen voor en de uitvoering van de Stedelijke Vernieuwing sinds 1999 waarbij de opzet en het karakter van het gebied bedreigd werden en de negatieve beeldvorming over het wonen in Nieuw-West waren aanleiding om in actie te komen. De voornaamste doelen van de vereniging zijn dan ook het promoten van de positieve kwaliteiten van de Westelijke Tuinsteden, het bewaken van de cultuurhistorische, stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit van de Westelijke Tuinsteden.

Deze naoorlogse woonwijken in het westen van Amsterdam zijn gebouwd volgens het Algemeen Uitbreidings Plan van 1935, naar ontwerp van Cornelis van Eesteren. In tegenstelling tot de woonwijken ontworpen volgens de ideeën van Berlage, met gesloten bouwblokken en monumentale gevelwanden, is de open bebouwingswijze met wonen in het groen, zeker zo bepalend geweest voor de geschiedenis van de Amsterdamse stadsuitbreidingen van de twintigste eeuw.

Om op te komen voor dit cultuurhistorisch erfgoed onderneemt ProWest een aantal activiteiten. Sinds 2008 werken we nauw samen met de landelijke Erfgoedvereniging Heemschut en stichting het Cuypersgenootschap. Beide organisaties hebben een grote kennis over (onder meer) het twintigste-eeuws erfgoed in Amsterdam en Nederland. Tot de activiteiten behoren het onderhouden van contacten met de gemeente, stadsdelen en woningcorporaties, het geven van advies, commentaar en inspraak op plannen, het informeren van de leden en belangstellenden, het houden van excursies en lezingen.