Alternatief voorstel Staalmanpleinbuurt Afdrukken

 

Woningcorporatie De Alliantie

T.a.v. Rob Hoogeveen en Egbert Dekker

James Wattstraat 100

Postbus 95202

1090 HE Amsterdam

 

Amsterdam/Hilversum, 10 oktober 2009

 

Betreft: Alternatief voorstel Staalmanpleinbuurt

 

Beste heren Hoogeveen en Dekker,

 

In de eerste plaats onze dank om door u in de gelegenheid te worden gesteld om met een alternatief voorstel te komen voor de vernieuwing van de Staalmanpleinbuurt met uw toezegging dat u ons voorstel serieus zal bekijken. In het gunstigste geval zou u bereid zijn om af te zien van het door u voorgestelde Parkgebouw op de plek van het plein.

 

Wij hebben onze voorstellen gevisualiseerd in een maquette die wij graag aan u, met onze schriftelijke en mondelinge toelichting, willen presenteren.

 

Hoogachtend,

 

Tineke Rombout en Hein de Haan, ProWest

 

Norman Vervat, Erfgoedvereniging Heemschut, Commissie Amsterdam

 

Ludy Giebels, Stichting Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam

 

 

Notitie Staalmanplein

 

Amsterdam, september 2009

 

ProWest, Heemschut en het Cuypersgenootschap zijn een groot tegenstander van de voorgenomen sloop van het Abraham Staalmanplein. Samen met de omliggende woonblokken is de bebouwing aan het Staalmanplein, in de jaren 1956-1958 ontworpen door de architecten C. Keesman en A. Staal, van grote architectuurhistorische waarde. Deze waarde werd recent onderstreept door het onderzoek van Urban Fabric, uitgevoerd in opdracht van stadsdeel Slotervaart. Uit dit onderzoek blijkt dat dit beeldbepalende ensemble zelfs van nationaal belang is. Helaas heeft het stadsdeel Slotervaart niets met deze uitkomst gedaan en heeft het complex op dit moment zelfs geen monumentenstatus.

 

Het lot van het Staalmanplein ligt daardoor nu in handen van de Alliantie.

 

Allereerst verheugt het ons dat de Alliantie de vier achter het plein gelegen stroken zorgvuldig gaat renoveren. Behoud van deze stroken is echter niet voldoende. Wij zijn een voorstander van behoud van het gehele ensemble maar zetten ons, omdat het stadsdeel de haak achter het plein zeer graag wil slopen en vervangen door een park, alleen in voor behoud van het plein en een deel van de lage winkelstrook.

 

In de gesprekken die wij met de Alliantie hadden over de toekomst van het complex werd de waarde van het plein door allen erkend maar ziet de Alliantie een aantal problemen die behoud in de weg staan, met name het vinden van een nieuwe bestemming voor de winkelstrook en inpassing van de oudbouw in de nieuwe wijk. Ook zijn er financiële bezwaren en dienen de onveilige plekken in het gebied te verdwijnen.

 

Wij hebben vervolgens de kwaliteiten (en gebreken) van het plein geanalyseerd. Bovendien hebben wij de drie uitwerkingsplannen (Plesmanbuurt, Dunantbuurt en Staalmanbuurt) bestudeerd en komen tot de volgende bevindingen:

 

Algemeen

De activiteiten (wonen en voorzieningen) die de Alliantie in het uitwerkingsplan op het Staalmanplein wil realiseren kunnen uitstekend rondom het huidige plein een plaats vinden. Sterker nog, voor een groot deel zijn ze daar reeds aanwezig.

 

Rode loper

In de Staalmanpleinbuurt zijn/komen temidden van de woningen een aantal plekken waar mensen samenkomen. Voor een duurzame toekomst van buurt en plein is het van belang om deze plekken met elkaar te verbinden. Gebruikers van het gebied gaan in onze visie via een 'rode loper' (gezien vanaf de ziekenhuizen) tussen de twee ziekenhuizen, langs de tramhalte, over het plein en de Johanna Reinvaanstraat, langs de moskee naar de voorzieningen langs de Paradestrook. Deze loper koppelt verder door naar de metrohaltes.

 

De 'rode loper' (fiets- en voetgangersgebied) zou een openbare ruimte moeten worden van hoogwaardige kwaliteit, die zich duidelijk onderscheidt van de overige straten. Juist het Staalmanplein is door de ruimtelijke werking, de goede bezonning en de fraaie Mediterrane platanen (bomentaal) een open en uitnodigende toegang tot zowel de rode loper alsmede tot het achterliggende nieuwe park.

 

Richting park stellen wij voor een (uiteraard door licht en zicht veilige) doorgang te maken in de hoek van het plein, breder en hoger dan indertijd werd ontworpen. Deze doorgang biedt een aantrekkelijk zicht op het achterliggende park.

 

Parkgebouw

Het door de Alliantie geplande Parkgebouw zet de buurt op slot en keert zich af van de buurt. Dit bouwwerk zal dus ook weinig bijdragen aan de levendigheid van de wijk. Bovendien is het gebouw in onze ogen te kolossaal voor deze plek en nodigt de diepe poort door dit grote gebouw niet uit om er doorheen te lopen. Probleem voor de toekomstige bewoners van dit gebouw zal de (geluids)overlast zijn die deze openbare binnenplaats gaat veroorzaken (tenzij deze binnenplaats dichtgaat, met nog meer negatieve gevolgen voor de buurt). Tevens keren de door u geplande functies op de begane grond van het Parkgebouw zich grotendeels af van de buurt en zouden deze functies veel beter passen in de ruimtes in de plinten van het huidige Staalmanplein, de drie karakteristieke kiosken en de aan de Johanna Reinvaanstraat gelegen bedrijvenstrookjes.

 

Wij pleiten dan ook niet alleen voor behoud van het plein, maar ook voor behoud van de bedrijvenstrook ter hoogte van het plein, weliswaar met een onderbreking ter hoogte van de Helena Mercierstraat, zoals ook getekend is in het huidige plan. Behoud van deze bedrijvenstrook heeft bovendien als voordeel dat de goede bezonning van het Staalmanplein en de achtergelegen woonblokken gehandhaafd blijft.

 

Bedrijvigheid

Wij vinden het belangrijk dat niet alle bedrijvigheid op het plein en langs de rode loper in het kader van zorg bestemd wordt.

Voor zowel bezoekers van de ziekenhuizen als de buurtbewoners suggereren we op de kop van het plein/in een van de kiosken horeca met terrasjes naast en onder de platanen.

Een nachtwinkel is essentieel voor de levendigheid buiten de werkuren.

De door u voorgestelde bedrijvigheid op de begane grond van het Parkgebouw kan een goede plaats krijgen op de begane grond in de bestaande bebouwing rond het plein.

 

Uit het recente 7-puntenplan van het MKB blijkt dat voor de leefbaarheid in een buurt kleine ruimtes voor startende ondernemers en ambachtelijke bedrijven nodig zijn. Ook de Staalmanpleinbuurt heeft behoefte aan dergelijke ruimtes. Wij hebben over dit idee gesproken met Micha Wijngaarde, die diverse bedrijfsverzamelgebouwen heeft ontwikkeld voor woningcorporaties in Amsterdam en Hoorn. Micha kent de buurt goed en is van mening dat de pleinbebouwing zich zeer goed leent voor een herontwikkeling tot bedrijfsverzamelgebouw. Het complex is van voldoende omvang, makkelijk te herindelen, goed gelegen en in het bezit van de juiste uitstraling.

 

Basis van het concept moet zijn dat de ruimtes zeer flexibel in te delen zijn. Dat maakt het voor bedrijven mogelijk om te groeien of te krimpen binnen het complex. Volgens hem kan het, met dit uitgangspunt in het achterhoofd, eenvoudig een zeer gevarieerd verzamelgebouw worden. Het grootste deel laat zich eenvoudig vullen met ruimtes van ca. 30 m2. (de ideale omvang voor een starter), op de hoeken van het plein en in de paviljoens kunnen misschien iets grotere ruimtes komen. De hoogste ruimtes in de strook langs de Johanna Reynvaanstraat lenen zich goed voor ambachtelijke bedrijfjes, vooral ook omdat er geen woningen boven zitten. Tot slot ziet Micha zelfs goede kansen voor de ontwikkeling van enkele woon-werkwoningen, een concept waar iedereen over spreekt, maar wat zelden gerealiseerd wordt. Het is volgens hem betrekkelijk eenvoudig om een aantal woningen boven de bedrijvenstrook d.m.v. een interne trap te verbinden met een bedrijfsruimte.

 

Rond het plein kunnen op deze manier vele tientallen (het exacte aantal volgt nog) bedrijfsruimtes gerealiseerd worden. Dat lijkt ons voor de economische ontwikkeling van de buurt van grote betekenis.

Om een goede samenhang en uitstraling van deze bedrijfjes te krijgen (de huidige uitstraling komt mede door een gebrek aan eenheid en toezicht) is het van belang om de verhuur en het beheer van de ruimtes onder één beheerder te stellen.

 

Het recente succes van twee vergelijkbare projecten in Nieuw West, West5 aan de Slotermeerlaan en Hendrick de Keijser aan de Krelis Louwenstraat, sterkt ons in onze visie. Beide projecten zijn ontwikkeld door de Amsterdamse Compagnie en ondanks de crisis zeer in trek bij ondernemers. Voor een herbestemd Staalmanplein moet de komende jaren dus ook voldoende markt zijn.

 

Ter vergroting van de levendigheid in het middengebied suggereren wij een speciale voorziening (het losstaande volume in de maquette) in het deel van park achter het plein (bv. hamman of kiosk/terrasje).

 

Architectuur

De vier door u te behouden 'Staal'-stroken zullen samen met de twee bedrijvenstrookjes, drie kiosken en de bebouwing aan het Staalmanplein een ensemble vormen dat architectonisch zeker een meerwaarde zal geven aan de toekomstige buurt. Vermoedelijk zullen ook veel bewoners de aanwezigheid van dit beeldbepalende ensemble erg waarderen en zal het zo dus een bijdrage kunnen leveren aan het succes van de nieuwe wijk. In vele Amsterdamse buurten is dit reeds bewezen.

Om het ensemble overeind te houden is het zaak om de vernieuwing van de verschillende delen van het ensemble op elkaar af te stemmen. Behoud en herstel van de oorspronkelijke uitstraling dient daarbij voorop te staan.

 

Tevens verzoeken we bij de renovatie van het plein extra aandacht te besteden aan het herstel van de plinten alsmede de drie kiosken. Belangrijke aandachtspunten zijn hierbij het behoud (en waar nodig herstel) van de oorspronkelijke detaillering van de winkelpuien en kiosken. Ook is het van belang om te werken aan herstel van de transparantie van de plint. Dit zal sterk bijdragen aan een positieve uitstraling van plein en de omringende straten, wat meer succes voor de ondernemers zal betekenen en tevens de buurt zal verlevendigen. Zoals blijkt uit de inmiddels leegstaande winkels is het herstel van de transparantie zeer eenvoudig te realiseren. Wel zal het herstel van deze transparantie, door o.a. alle lamellen te verwijderen, het noodzakelijk maken om net als in het verleden zonwering op de gevel aan te brengen.

 

Voor de lage strook langs de Johanna Reynvaanstraat zijn waarschijnlijk iets forsere ingrepen noodzakelijk. Ook hier is het van belang om de oorspronkelijke uitstraling zoveel mogelijk te behouden, maar kan het bijv. noodzakelijk zijn om buitenmuren door te breken om meer transparantie te creëren.

 

Tevens is het zaak om in overleg met de toekomstige beheerder/gebruiker te werken aan uniforme reclame-uitingen en toevoeging van extra licht zowel binnen als buiten (voor 's avonds). Vooral dit laatste zal ook het gevoel van veiligheid in de buurt vergroten.

 

Laatst aangepast op maandag, 10 mei 2010 14:01