Wederopbouwkunst in Amsterdam: volop beweging Afdrukken

 

Erfgoed van de Week - 4 mei 2017

Baksteenreliëfs, tegeltableaus, mozaïeken, sgraffito’s en glas-appliques. Vijf voorbeelden van de diversiteit aan technieken en materialen die Wederopbouwkunst kent.


Deze kunstvorm is bijzonder, mede omdat het altijd samen met een gebouw werd bedacht en ontworpen. Omdat veel van deze gebouwen niet compleet gedocumenteerd werden en de afgelopen jaren ten prooi aan de sloophamer zijn gevallen, is er veel kunst verloren gegaan. Het afgelopen jaar was deze kunst in positieve zin volop in beweging. En is dat nog steeds. In Amsterdam worden kunstwerken geïnventariseerd, onderzocht, gerestaureerd en herplaatst.

Wederopbouwkunst Krelis Louwenstraat.

Inventarisatie
Het onderzoek naar wat er is, waar het zich bevindt en welke cultuurhistorische waarde de afzonderlijke werken hebben, is volop gaande. Dit onderzoek heeft tot nu toe geresulteerd in een eerste groslijst. Inmiddels is bekend dat er (zeker nog) 190 wandkunstwerken bestaan in Amsterdam. Deze kunstwerken zijn over de hele stad verspreid aanwezig, van stadsdeel Nieuw-West tot Amsterdam Noord. Verrassend genoeg vindt u ze niet alleen in de voor de hand liggende betonnen kolossen uit de wederopbouwperiode, maar zijn er ook genoeg parels in oudere openbare gebouwen en bijvoorbeeld woningen te bewonderen. Al is dat bewonderen soms makkelijker gezegd dan gedaan: een flink aantal wandkunstwerken zit achter voorzetwanden, onder een verflaag, in de opslag of achter gesloten deuren.

Recente succesverhalen
Een voorbeeld van zo’n kunstwerk dat heel lang niet te bewonderen is geweest, is het fresco in de voormalige Banketbakkersschool aan de Wibautstraat. Omdat de waarde van het werk werd gezien is dit werk van Cor Dik onlangs vrijgemaakt voor onderzoek. En is er ingezet op documentatie en bescherming tijdens de verbouwing. Hiervoor is een restaurator aan het werk om het kunstwerk te onderzoeken en de aannemer te begeleiden tijdens het vrijmaken en het ‘inpakken’. Ook wordt er naar mogelijkheden gezocht het wandkunstwerk te restaureren en onderdeel te laten zijn van het toekomstige schoolgebouw. Een ander positief verhaal is dat van het glaskunstwerk van Hendrik Brouwer uit de oude Pieter Jelles Troelstraschool. De gemeente heeft zich ook hier ingezet voor het behoud en het zoeken naar een passende herbestemming voor dit waardevolle kunstwerk. Het wordt herplaatst in een andere (typologisch gelijke) school in Nieuw-West: de Louis Bouwmeesterschool. Twee voorlopige successen waarop hopelijk nog vele volgen!

Aan de slag met opslag
De inventarisatie heeft ook gezorgd voor inzicht in wat uit het zicht is verdwenen of dreigt te raken, namelijk kunstwerken die zijn opgeslagen. Ooit heeft iemand zich ingezet om deze werken te redden en te zorgen voor de uitname en het bewaren van het werk. Maar een kunstwerk achter gesloten deuren verdwijnt langzaamaan van de radar. En soms ontstaat er zelfs materiële schade. Deze kunstwerken verdienen het om snel uit de kelders gehaald te worden en weer in het publieke daglicht te komen.

In de schijnwerpers en aan het roer
In juni, tijdens een kennisdag voor Amsterdamse ambtenaren, brengt Monumenten en Archeologie specifiek deze opgeslagen werken onder de aandacht. Dit is één van de manieren waarop een breder draagvlak wordt gecreëerd. Ontwikkelopgaven en nieuwbouwprojecten bieden wellicht letterlijk ruimte voor de herplaatsing van bijvoorbeeld een mooie glaswand. Zo’n kunstwerk in de hal van een supermodern appartementencomplex, waardoor de bewoner zo even terugblikt naar hoe zijn overgrootvader in de bedrijfskantine zat. Dit zou zomaar realiteit kunnen worden. Ook voor draagvlak én om binnen het grotere geheel meer focus aan te brengen, vindt er binnenkort een overleg met experts plaats waarbij de Amsterdamse wandkunstwerken uit de inventarisatie worden besproken. Een deel zal eruit springen als ‘topkunstwerken’ waarvan een ieder het eens is dat Amsterdam hiervan moet weten en blijven weten. En om de enthousiastelingen ‘met goud in handen’ concreet ondersteuning te bieden wordt op dit moment de subsidieverordening aangepast. Hierdoor zal er binnenkort subsidie beschikbaar zijn voor het behoud van de top-wederopbouwkunst. Blijft u in de tussentijd vooral veel om u heen kijken!

Erfgoed van de Week
In de rubriek Erfgoed van de Week staat elke week een bijzondere archeologische vondst, vindplaats, voorwerp, monumentaal gebouw of historische plek in de stad centraal. Via de website amsterdam.nl/erfgoed, Twitter @erfgoed020 en Facebook Monumenten en Archeologie delen de erfgoedexperts van Monumenten en Archeologie het erfgoed van de stad met Amsterdammers én overige geïnteresseerden.

Van: www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/wederopbouwkunst/

 

 

Laatst aangepast op donderdag, 11 mei 2017 01:21