* Universiteiten onderzoeken kansen op duurzame renovatie
* Milieuvriendelijke woningverbetering is haalbaar zonder sloop
* Geen wisselwoningen; geen gedwongen verhuizingen
* Huurverhoging blijft beperkt; woonlasten stijgen niet
* Buurtvoorzieningen blijven; AUP wordt niet aangetast
* Stimulans voor werkgelegenheid

Er is nieuwe aandacht nodig voor duurzame renovatie van sociale huurwoningen in Nieuw-West. Die kunnen comfortabeler worden zonder dat de totale woonlasten stijgen. Op den duur betaalt duurzame renovatie zichzelf terug. Dat waren de belangrijkste uitkomsten van het symposium 'Duurzame Woningvoorraad' dat op 24 april 2013 in het kantoor van Eigenwijks en de Van Eesterenzaal van de Stichting Argan gehouden werd.

Masterstudenten en wetenschappers van de Vrije Universiteit (Instituut voor Milieukunde), de Technische Universiteit Delft (Bouwkunde) en het Europese milieunetwerk REScoop onderzochten toen samen met diverse bewonersorganisaties (Amsterdams Steunpunt Wonen, Steunpunt Wonen Nieuw-West, Samen Sterk in NieuwWest, ProWest en Eigenwijks) de kansen op energiezuinig te renoveren.

We zetten de belangrijkste conclusies voor u op een rij.

Renovatie goed voor milieu en klimaat
Energiezuinige renovatie leidt in elk geval tot minder CO2 uitstoot. Hiermee kunnen corporaties uiteindelijk aan de Europese doelstellingen voldoen om klimaatopwarming tot een minimum te beperken. En ook wordt er minder afval geproduceerd dan bij sloop.

Belangrijke rol voor woningcorporaties weggelegd
Volgens de onderzoekers blijkt renovatie in de praktijk vooral een samenspel van besturen van bovenaf én van onderop. Woningcorporaties dienen goed te communiceren naar hun huurders en zich soepel opstellen.
Ook moeten ze bewoners van begin tot eind bij de renovatie betrekken.
Als een corporatie een gerenoveerde modelwoning oplevert die huurders zelf mogen inrichten is de kans groot dat de meerderheid van de bewoners met renovatie instemt.

Renovatie in bewoonde toestand mogelijk
Energiezuinige renovatie is mogelijk in bewoonde toestand. Indien hak- en breekwerk in de woning nodig is zouden huurders tijdelijk elders kunnen worden gehuisvest (bijv. een hotel; een midweek-arrangement in Center Parcs). Maar ook als je wat minder ver wenst te gaan (alleen isolatie van kopgevel, dak, plafonds van bergingen) zijn er al bevredigende resultaten te bereiken; vooral voor oudere bewoners zal dit minder belastend zijn.

Volgens de onderzoekers zouden vérgaande isolatiemaatregelen zich vooral moeten richten op nieuwe huurders, bijv. op het moment dat woningen tijdelijk leegstaan. Als je renovatie op een slimme manier aanpakt blijft de bouwoverlast beperkt en hoeven de werkzaamheden niet lang te duren.

Duurzame renovatie financieel aantrekkelijk en betaalbaar
Als je per jaar € 1,7 miljard aan renovatie uitgeeft en dit gedurende 20 jaar volhoudt, worden de Europese klimaatdoelstellingen gehaald. Volgens de onderzoekers is investeren in toekomstige besparingen ook bezuinigen want duurzame renovatie betaalt zichzelf terug! Verhuurders profiteren ervan doordat er geen renteverliezen worden geleden (naar verluidt zou bij de sloop en nieuwbouwprojecten in Nieuw-West al € 100 miljoen verloren zijn gegaan). Daarnaast worden verhuiskostenvergoedingen uitgespaard.

Huurders profiteren eveneens van renovatie. Op basis van de gedetailleerde berekeningen van de bouwkosten van de Stichting Bouwresearch en de gangbare tabellen die in Amsterdam worden gehanteerd kwam Amsterdams Steunpunt Wonen tot de conclusie dat de huren van gerenoveerde sociale huurwoningen slechts met enkele tientjes zouden mogen stijgen.

Voor duurzame renovatie geldt als richtlijn het 'niet meer dan andersprincipe'. Dat wil zeggen: de huurverhoging moet volledig door de lagere servicekosten worden gecompenseerd, zodat huurders er per saldo niet op achteruitgaan (dit wordt ook wel de 'Woonlastenwaarborg' genoemd). Elders in het land is hiermee reeds ervaring opgedaan. Hoe meer de brandstofkosten stijgen – terwijl de inkomens dat voorlopig niet doen – des te aantrekkelijker het voor huurders wordt om hun woningen te laten isoleren.

Duurzame renovatie verlicht de woningnood
Voor de lagere inkomensgroepen in Amsterdam kan duurzame renovatie een zegen zijn. De bouwkundige kwaliteit van de bestaande sociale huurwoningen in Nieuw-West is in het algemeen redelijk tot goed; de huren zijn altijd lager dan van nieuwbouwwoningen. Bij duurzame renovatie heb je wisselwoningen niet meer nodig; die kunnen gewoon worden toegevoegd aan de bestaande sociale voorraad. Indien corporaties zich weer als een sociale verhuurder gedragen – dat heeft minister Stef Blok van Wonen en Rijksdienst (VVD) namelijk van hen geëist! – kan de bestaande voorraad sociale huurwoningen worden veiliggesteld, waarmee de woningnood in Amsterdam enigszins wordt verlicht.

Buurtvoorzieningen blijven bestaan
Als het bouwproces op een goede manier wordt georganiseerd en zoveel mogelijk woningen in gebruik blijven kunnen de voorzieningen (scholen, winkels, welzijnsvoorzieningen, openbaar vervoer) in stand blijven. Dat komt de leefbaarheid van buurten ten goede.

Nieuw-West behoudt eigen karakter
Bij een verantwoorde duurzame renovatie kan het typerende stedenbouwkundige karakter van de Westelijke Tuinsteden op basis van het Algemeen Uitbreidingsplan (AUP) van Cornelis van Eesteren worden veiliggesteld.

Stimulans voor meer werkgelegenheid
Indien achterstallig onderhoud gefaseerd wordt uitgevoerd kan de crisis in de bouw worden aangepakt, waardoor de werkgelegenheid in de regio een impuls krijgt. Daarbij zouden dan ook stageplaatsen voor jongeren kunnen worden gecreëerd om werkervaring op te doen. Het mes snijdt dan naar twee kanten.

Minister Blok: "Renovatie is ook milieuvriendelijk bezuinigen"
Het zijn allemaal dingen die op het eerste gezicht doodnormaal klinken maar waaraan de corporaties zich in het verleden niet aan hebben willen wagen aangezien ze heel andere doelstellingen hadden. Dat beleid hield men jarenlang vol totdat de corporaties eind 2012 door minister Blok tot de orde werden geroepen.

Voor de minister was renovatie in eerste instantie een middel om te bezuinigen; tegelijkertijd onderkende ook hij dat er unieke kansen zijn voor sociale verhuurders om het wooncomfort ingrijpend te verbeteren én tegelijkertijd een goed klimaatbeleid te voeren.

Maatschappelijk draagvlak in principe aanwezig
Er lijkt een maatschappelijk draagvlak voor renovatie te zijn mits de sociale verhuurders dit verstandig aanpakken en op een sociale manier met hun huurders omgaan. Corporaties kunnen bij wijze van spreken direct al met proefprojecten beginnen!

Meer informatie
Geïnteresseerden die meer willen weten kunnen een kijkje nemen op de websites: www.eigenwijks.nl of www.prowest.nl. Voor huurdersorganisaties kunnen met name de aanbevelingen van professor André Thomsen (TU Delft) aan het eind van het verslag van de plenaire discussie interessant zijn.

Ook vindt u er een uitgebreide literatuurlijst over renovatie, energiebesparingsprogramma's en -wetgeving, stedelijke vernieuwing, de woonlastenwaarborg en bescherming van het erfgoed. Alle informatie kunt u direct van internet ophalen.

mr. drs. R.N.A. Bakker, 2-10-2013.

Uit: de Westerpost van 9 oktober 2013.

Voor een uitgebreid verslag zie:

* Duurzame Woningvoorraad - Verslag van een symposium over duurzame renovatie van sociale huurwoningen in Amsterdam Nieuw-West.pdf